Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA), Nisan 2025 sonu itibarıyla dünya genelinde hükümetler tarafından havayollarının toplam 1,3 milyar dolarlık gelirinin geri gönderilmesinin engellendiğini açıkladı. Bu durum, havayollarının operasyonlarını sürdürebilme kabiliyetini tehdit ederken, küresel bağlantının istikrarını da riske atıyor.
Her ne kadar bu miktar yüksek olsa da, Ekim 2024’te bildirilen 1,7 milyar dolarlık seviyeye kıyasla %25’lik bir iyileşme kaydedildiği bildirildi.
IATA’dan Net Mesaj: Uluslararası Anlaşmalara Uyulmalı
IATA Genel Müdürü Willie Walsh, konuya ilişkin yaptığı açıklamada şunları vurguladı:
“Havayolları, uluslararası anlaşmalar uyarınca elde ettikleri gelirleri ülkelerine geri gönderebilmelidir. Bu fonların bloke edilmesi veya geri gönderilmesindeki gecikmeler, ikili anlaşmaları ihlal etmekte ve döviz kuru risklerini artırmaktadır. Havayolları, düşük kâr marjlarıyla faaliyet gösterdiği için bu fonlara güvenilir erişim hayati önem taşır. Hükümetler, gelirlerin bloke edilmesinin uluslararası bağlantıları da sekteye uğrattığını fark etmelidir.”
Bloke Fonların %80’i 10 Ülkede Toplandı
IATA verilerine göre, bloke edilen toplam 1,3 milyar dolarlık gelirin %80’i, sadece 10 ülke tarafından tutuluyor. Bu ülkelerin listesi ve ilgili tutarlar şu şekilde:
| Ülke | Bloke Edilen Tutar (Milyon USD) |
|---|---|
| Mozambik | 205 |
| XAF Bölgesi* | 191 |
| Cezayir | 178 |
| Lübnan | 142 |
| Bangladeş | 92 |
| Angola | 84 |
| Pakistan | 83 |
| Eritre | 76 |
| Zimbabve | 68 |
| Etiyopya | 44 |
*XAF Bölgesi: Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti, Çad, Kongo, Ekvator Ginesi ve Gabon’u kapsıyor.
Afrika ve Orta Doğu En Kritik Bölge
Toplam bloke fonların %85’i, Afrika ve Orta Doğu (AME) bölgesinde yer alıyor. Mozambik, son dönemde 205 milyon dolarla listenin başına yükseldi. Özellikle XAF Bölgesi ve Cezayir, önemli miktarda fonu serbest bırakmayan ülkeler arasında öne çıkıyor.
Bazı Ülkelerden Umut Veren Gelişmeler
Bloke edilen fonlar konusunda iyileşme gösteren ülkeler de dikkat çekiyor. Özellikle:
-
Pakistan, Ekim 2024’te 311 milyon dolar olan tutarı 83 milyon dolara düşürdü.
-
Bangladeş, 196 milyon dolarlık borcunu 92 milyon dolara kadar indirdi.
-
Bolivya, Ekim 2024 sonundaki 42 milyon dolarlık tüm borcunu tamamen temizledi.
Bu olumlu örnekler, hükümetler ile havayolları arasındaki yapıcı diyalogların önemini bir kez daha ortaya koydu.
IATA’dan Hükümetlere Çağrı: Küresel Ulaşımı Tehlikeye Atmayın
IATA, havayolu şirketlerinin finansal sürdürülebilirliklerini ve küresel bağlantılarını sürdürebilmesi için ülkelerin uluslararası taahhütlerine uyması gerektiğini belirtiyor. Yolcu gelirlerinin serbestçe dolaşımı, yalnızca havacılık sektörünü değil; turizm, ticaret ve genel ekonomik büyümeyi de doğrudan etkiliyor.
